تحقیق جدید قران(8): بررسی انتقادی و استفاده از محتوی..

1 - اساس کار این قلم مبتنی بر شمارش کلمات نازله از سوی سیستم وحی رسانی، چه برای استخراج عصاره محتوای سوره ها، و همچنین عصاره محتوای پاراگراف ها، و چه برای رسم نمودار زمان نزول است... .

اما ، باید بدانیم که 1300 سال است که اختلافاتی در ملاکات تعریف «کلمه» و مترتب بر آن ، تعداد کلمات در قرآن وجود دارد .

ممکن است این سوال پیش بیاید که شما به کدامیک از این مکاتب مختلف گرایش دارید و اگر به فلان وبهمان مکتب دیگر گرایش می یافتید چه تغییری در نتیجه کارتان حاصل میشد؟

این قلم در جواب عرض میکند که تغییری حاصل نمیشد، زیرا، علیرغم تعدد و تخالف مکاتب مذکور، نتایج همه آنها، گرچه مختلف است، اما ، به یکدیگر خیلی نزدیک است، بطوریکه (علیرغم احترام زیادی که همه ما برای علمای عالیقدر سلف قائلیم) ممکن است کسی به شوخی بگوید مگر بیکار بودند که اینقدر برای چیزهایی چنین غیر ضروری مته بر خشخاش میگذاشتند ؟

این قلم به هیچکدام از آن مکاتب سلف گرایشی نیافت و کلمه را برای خویش اینطور تعریف کرد که بجز «و» هر چه که در قرآن های رایج قبل و بعدش فضای خالی باشد ، یک کلمه است ، مثلا «فسیکفیکهمالله» یک کلمه است و «ق» هم (در آیه ق و القرآن المجید) یک کلمه است، مثلا همین آیه اخیر الذکر میشود سه کلمه، ضمنا اگر به هریک از آن مکاتب هم گرایش میداشتیم در نتیجه تغییری حادث نمیشد (امتحان فرمایید!)

2 - نظر غالب در بین قرآن پژوهان این است که سوره های قرآن (توجه فرمایید! سوره ها ، نه کل قرآن!) به همین صورت که هست ، در زمان رسول خدا (ص) و به دستور خود آن حضرت ، ترتیب یافته اند .

مثلا آیاتی در جایی نازل میشده و آن حضرت به کاتبان وحی می فرمودند : این آیات را در فلان سوره و در فلان محل آن قرار دهید .

به عبارت دیگر از نظر پیامبر (ص) ، و (علی القاعده بر حسب وحی) آن آیات به آنجایی که تعلق داشتند فرستاده میشدند .

یعنی هر سوره یک واحد مستقل است که هویت و مشخصات مخصوص به خویش را دارد ، بطوریکه اگر آیاتی از آن جدا شود یا آیاتی از سوره های دیگر به آن اضافه شود ، این حذف و اضافه را نمی پذیرد .

لذا اگر برحسب مقتضیاتِ مربوط به واقعیت های اجتماعی ، چند آیه از سوره ای از لحاظ زمان و مکان با تقدم و تاخری نسبت به بقیه آیاتِ همان سوره نازل شوند، راجع به این تقدم و تاخر فقط باید صبر شود تا زمانش برسد و آیه مورد نظر نازل شود، و آنگاه به محل صحیح خویش هدایت شوند تا همگی بتوانند به یکدیگر بپیوندند و هویت و شخصیت کامل خویش را بیابند .

بنابراین در موضوع ترتیب نزول ، یک سوره را ، صرف نظر از اینکه ممکن است چند آیه اش زودتر یا دیرتر نازل شده باشد ، نباید با ترتیب نزول همان چند آیه یکی دانست .

بررسی نخستین سوره 

مثلا همه میدانیم که اولین نزولات وحی ، پنج آیه اول سوره علق است ، اما باید توجه کنیم که سوره علق مساوی آن پنج آیه اول خویش نیست ، بلکه سوره علق یک واحد مستقل است که پنج آیه اول آن ، بنابر مقتضیاتی زودتر از بقیه نازل شده اند .

به عبارت دیگر ، حدود 26 درصد سوره علق زودتر نازل شده و 74 درصد بقیه مطابق روال طبیعی نزول وحی – که متناسب با نیازهای گیرنده وحی باشد -  در سر جای خویش نازل شده است .

 همچنین 14 درصد سوره مدثر (که همان هشت آیه اول باشد) به عنوان دومین جرعهء وحی به پیامبر(ص) نوشانده شده و 86 درصد بقیه ، مدتها و مدتها بعد نازل گشته است و لذا سوره مدثر را که محتوایی کاملا جا افتاده و متناسب با دوره ی «جا افتادن پیام نهضت و فعال شدن کافران و مشرکان» دارد به هیچ وجه نمی توان «دومین سوره» قرآن دانست ، حتی اگر بتوان به 14 درصد ابتدای آن نسبتی مانند «دومین جرعهء وحی» داد .

عکس این حالت هم ممکن است اتفاق بیفتد . یعنی اینکه ممکن است بیشترِ حجم سوره ای نازل شود ، اما چند آیه ای از آن ، دیرتر نازل گردد .

مثلا ممکن است سوره ای از لحاظ محتوایش کاملا معلوم باشد که مربوط به اوایل نزول وحی است اما ضمنا یک یا دو آیه هم در آن باشد که از آنها به طور واضح معلوم شود که متعلق به دورهء (مثلا) پس از هجرت می باشد (مانند سوره های  مزمل و دهر) ، در این صورت نیز نباید آن سوره را مدنی به حساب بیاوریم .

همه اینها یعنی چه؟

یعنی اینکه خداوند با توجه به اوضاع و احوالِ جاریِ روزهای نزول وحی آیاتی نازل میفرمود ، اما همان خداوند میدانست که این قرآن مال کسانی که هزاران سال بعد هم متولد خواهند شد ، نیز ، هست ، و آنها به سوره ها که واحدهای مستقل کامل هستند نیاز دارند ، و به این ترتیب علتِ دستور رسول خدا (ص) که گاهی میفرمود این آیات را در فلان سوره و پس از فلان آیات قرار دهید مفهوم میشود .

این نکته ی بسیار مهمی است که توجه به آن در ارائه ی لیست «ترتیب نزول سوره ها » نقش مهمی دارد .

به این ترتیب در مورد سوره هایی که بعضی از آیات آنها قبل یا بعد از بقیه نازل شده اند ، باید از محتوای کلّ سوره کمک گرفت ، و  با استفاده از آن ، جای سوره را در لیست «ترتیب نزول سوره ها» معین کرد .

ادامه دارد...