تحقیق جدید در قران(6): فهرست سوره ها

لیست سوره های قران بر حسب تاریخ نزول توسط ابن عباس

 لیست ابن عباس  مشهور ترین لیست روایتیِ ترتیب نزول می باشد ،و به  این  صورت است :

1 علق – 2 قلم – 3 مزّمّل – 4 مدّثّر – 5 فاتحه – 6 مسد – 7 تکویر – 8 اعلی – 9 لیل – 10 فجر – 11 ضحی – 12 انشراح – 13 عصر – 14 عادیات – 15 کوثر – 16 تکاثر – 17 ماعون – 18 کافرون – 19 فیل – 20 فلق – 21 ناس – 22 اخلاص – 23 نجم – 24 عبس – 25 قدر – 26 شمس – 27 بروج – 28 تین – 29 قریش – 30 قارعه – 31 قیامه – 32 همزه – 33 مرسلات – 34 ق – 35 بلد – 36 طارق – 37 قمر – 38 ص –39 اعراف – 40 جنّ – 41 یس – 42 فرقان – 43 فاطر – 44 مریم – 45 طه – 46 واقعه – 47 شعراء – 48 نمل – 49 قصص – 50 اِسراء – 51 یونس – 52 هود – 53 یوسف – 54 حجر – 55 انعام – 56 صافّات – 57 لقمان – 58 سباء – 59 زمر – 60 مومن – 61  فصلت – 62 شوری – 63 زخرف – 64 دخان – 65 جاثیه – 66 احقاف – 67  ذاریات – 68 غاشیه – 69 کهف – 70 نحل – 71 نوح – 72 ابراهیم – 73 انبیاء – 74 مومنون – 75 سجده – 76 طور – 77 ملک – 78 حاقه – 79 معارج – 80 نباء – 81 نازعات – 82 انفطار – 83 انشقاق – 84 روم – 85 عنکبوت – 86 مطفّفین – 87 بقره – 88 انفال – 89 آل عمران – 90 احزاب – 91 ممتحنه – 92 نساء – 93 زلزال – 94 حدید – 95 محمد – 96 رعد – 97 رحمان – 98 دهر (انسان) – 99 طلاق -  100 بیّنه – 101 حشر – 102 نور – 103 حجّ – 104 منافقون – 105 مجادله – 106 حجرات – 107 تحریم – 108 تغابن – 109 صفّ – 110 جمعه – 111 فتح – 112 مائده – 113 توبه – 114 نصر .

 توضیح

ابن عباس پسرِ عباس عموی پیامبر (ص) است که در هنگام وفات آنحضرت سه سال داشت و لذا نمیتوان او را جزء «اصحاب» محسوب کرد و حد اکثر میتوان او را جزء «تابعین» دانست .

لذا لیست او از «خاطرات» خود او نشاءت نگرفته است ، بلکه از این و آن شنیده و به دیگران گفته ، و داستانهایی هم در این باره که او «شاگرد» امیرالمومنین بوده در اینجا و آنجا و توسط این و آن نقل شده است ، که این قلم به دیده تردید در آنها مینگرد و نمیتواند باورشان کند ، اما ، چون موضوع اخیر «فرعی» است ، در اینجا به آن نمی پردازد.

اما ، نزدیک بودن نتایج لیست او با نتایج کارهای تحقیقیِ محققان خوشنام ، نشان میدهد که لیست او خیلی هم بیراه نیست ، اما اشکالات بزرگی دارد که برخی از آنها واضح ، و بسیاری از آنها گرچه نه آنقدر واضح ولی در اثر اندک دقتی ، به عنوان خطا ، قابل شناخت است. 

سوره قلم

از جمله اشکالات واضح لیست او سوره قلم به عنوان دومین سوره است که یک خطای خیلی واضح است ، اگر بخواهیم شرح دهیم طولانی میشود اما لازم نیست زیرا خواننده این قبیل مطالب فرهیخته است و میداند که نگاهی ساده به محتوای سوره قلم در ابروی شخص چین می اندازد که مگر میشود امروز به شخصی وحی شود و فردا آنهمه دشمن جدی از میان اشخاص قابل توجه جامعه پیدا کند که به جِدّ دنبال مداهنه با او باشند و بخواهند امتیازات بزرگی به او بدهند تا او (نه اینکه از حرفش برگردد)  بلکه فقط یک تایید کوچک هم که شده از آنها کند .

سوره عادیات

اشکال واضحِ دیگرِ لیست ابن عباس این است که که سوره عادیات را در همان اوایل لیست خویش آورده ، در حالیکه اگر به محتوای سوره عادیات توجه کنیم خواهیم دید این سوره دارای بارِ قویِ تشویق به آمادگیهای رزمی دارد و بطور قطع جایش نمیتواند در اوایل نزول وحی باشد ، بلکه جای صحیحش می باید لا اقل نزدیک به وقوع اولین جنگ مسلمانان باشد .

سوره نصر

اشکال واضح دیگر در لیست ابن عباس مربوط به انتهای لیست او است که سوره نصر را آخرین سوره ذکر کرده و این خیلی مضحک است ، زیرا سوره نصر بشارت میدهد که مردم دسته دسته برای پیوستن به اسلام خواهند کوشید ، و این اتفاقی بود که چهار سال قبل از وفات آنحضرت رخ داد و چگونه ممکن است بشارتِ وقوع چیزی را بدهند که آن چیز چهار سال قبل وقوع یافته است .

اگر محتوای سوره ها را ملاک ارزیابی قرار دهیم اشکالات لیست ابن عباس به تعداد عناصر لیست او خواهد رسید و سخن طولانی خواهد شد اما برای منظورمان همین قدر کافی است .

منبع: نوشتارهای آقای جمال گنجی