سوره توبه(برائت ) ۱۱۴ امین و آخرین سوره قرآن بر حسب تاریخ نزول(بخش دوم)
مهاجرت در راه خدا
آنان که ایمان آوردند و از وطن هجرت گزیدند و در راه خدا به مال و جانشان جهاد کردند آنها را نزد خدا مقام بلندتری است و آنان بالخصوص رستگاران و سعادتمندان دو عالمند. (۲۰)
پروردگارشان آنان را به رحمت بیمنتهای خود و به مقام رضا و خشنودی خویش و به بهشتهایی که در آنجا آنها را نعمت جاودانی است بشارت دهد. (۲۱)
در آن بهشت ابدی همیشه متنعّم خواهند بود، که نزد خدا پاداشی بزرگ است. (۲۲)
چه کسانی را نباید به دوستی گرفت
ای اهل ایمان، شما پدران و برادران خود را نباید دوست بگیرید اگر که آنها کفر را بر ایمان بگزینند، و هر کس از شما آنان را دوست گیرد چنین کسانی بیشک ستمکارند. (۲۳)
(ای رسول ما امت را) بگو که اگر شما پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان خود و اموالی که جمع آوردهاید و مالالتجارهای که از کسادی آن بیمناکید و منازلی را که به آن دل خوش داشتهاید بیش از خدا و رسول و جهاد در راه او دوست میدارید منتظر باشید تا خدا امر خود را جاری سازد و خدا فسّاق و بدکاران را هدایت نخواهد کرد. (۲۴)
همانا خدا شما مسلمین را در مواقعی بسیار یاری کرد و نیز در جنگ حنین که فریفته و مغرور بسیاری لشکر اسلام شدید و آن لشکر زیاد اصلاً به کار شما نیامد و زمین بدان فراخی بر شما تنگ شد تا آنکه همه رو به فرار نهادید. (۲۵)
آن گاه خدا وقار و آرامش الهی خود را بر رسول خود و بر مؤمنان نازل فرمود و لشکرهایی که شما نمیدیدید فرستاد و کافران را به عذاب و ذلّت افکند، و این است کیفر کافران. (۲۶)
آن گاه خدا بعد از آن واقعه از سر تقصیر هر که میخواهد در میگذرد و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است. (۲۷)
ای کسانی که ایمان آوردهاید، محققاً بدانید که مشرکان نجس و پلیدند و بعد از این سا ل نباید قدم به مسجد الحرام گذارند و اگراز فقر میترسید خدا اگر بخواهد شما را به فضل خودینیاز خواهد کرد، که خدا دانا و در کمال عنایت و حکمت است. (۲۸)
(ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمیدانند و به دین حق نمیگروند قتال و کارزار کنید تا آن گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند. (۲۹)
پسران خدا
و یهود گفتند: عزیر پسر خداست و نصاری گفتند: مسیح پسر خداست! این سخنی است که تنها بر زبان میرانند و با گفتار و کیش کافران مشرک پیشین نزدیکی و مشابهت دارند، خدا آنها را هلاک و نابود کند! آنان را (از حق) به کجا میگردانند؟! (۳۰)
علما و راهبان خود را به مقام ربوبیت شناخته و خدا را نشناختند و نیز مسبح پسر مریم را به الوهیت گرفتند در صورتی که مأمور نبودند جز آنکه خدای یکتایی را پرستش کنند که جز او خدایی نیست، که منزه و برتر از آن است که با او شریک قرار میدهند. (۳۱)
کافران میخواهند که نور خدا را با دهانشان خاموش کنند و خدا نگذارد تا آنکه نور خود را در منتهای ظهور و حد اعلای کمال برساند هر چند کافران ناراضی و مخالف باشند. (۳۲)
اوست خدایی که رسول خود را به هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان عالم تسلط و برتری دهد هر چند مشرکان ناراضی و مخالف باشند. (۳۳)
ای اهل ایمان، بسیاری از علما و راهبان اموال مردم را به باطل طعمه خود میکنند و از راه خدا منع میکنند و کسانی که طلا و نقره را گنجینه و ذخیره میکنند و در راه خدا انفاق نمیکنند آنها را به عذابی دردناک بشارت ده. (۳۴)
روزی که آن طلا و نقره ذخائرشان در آتش دوزخ گداخته شود و پیشانی و پشت و پهلوی آنها را به آن داغ کنند این است نتیجه آنچه بر خود ذخیره کردید، اکنون بچشید همان سیم و زری که اندوخته میکردید. (۳۵)
ماه های خدا ۱۲ ماه است
همانا عدد ماههای سال نزد خدا در کتاب خدا دوازده ماه است از آن روزی که خدا آسمان و زمین را بیافرید و از آن دوازده ماه چهار ماه ماههای حرام است این است دین استوار و محکم، پس در آن ماهها ظلم و ستم در حق خود و یکدیگر مکنید و متفقاً همه با مشرکان قتال و کارزار کنید چنان که مشرکان نیز همه متّفقاً با شما به جنگ و خصومت برمیخیزند و بدانید که خدا با اهل تقواست. (۳۶)
نسیء (یعنی ماهی را تغییر و تبدیل کردن به ماهی دیگر و حکم ماه حرامی را در هر سه سال، سالی ده روز به ماهی متأخر انداختن که بدعت زمان جاهلیت بود) افزایش در کفر است که کافران را بدان به جهل و گمراهی کشند، سالی ماه حرام را حلال میشمرند و سالی دیگر حرام تا بدین وسیله با عده ماههایی که خدا حرام کرده سازگاری و برابری داشته باشند و حرام خدا را حلال گردانند. اعمال زشت آنها در نظرشان زیبا نمود، و خدا هرگز کافران را هدایت نخواهد کرد. (۳۷)
ای کسانی که ایمان آوردهاید، جهت چیست که چون به شما امر شود که برای جهاد در راه خدا بیدرنگ خارج شوید به خاک زمین سخت دل بستهاید؟ آیا راضی به زندگانی دنیا عوض آخرت شدهاید؟ در صورتی که متاع دنیا در پیش عالم آخرت اندکی بیش نیست. (۳۸)
اگر بیرون نشوید خدا شما را به عذابی دردناک معذب خواهد کرد و قومی دیگر به جای شما برمیگمارد و شما به خدا زیانی نمیرسانید، و خدا بر هر چیز تواناست. (۳۹)
امداد های الهی در هجرت پیامبر از مکه به مدینه
اگر شما او را (یعنی رسول خدا را) یاری نکنید البته خداوند او را یاری کرد هنگامی که کافران او را که یکی از دو تن بود بیرون کردند، آن گاه که در غار بودند و آن گاه که او به رفیق و همسفر خود میگفت: مترس که خدا با ماست. آن زمان خدا وقار و آرامش خاطر خود را بر او فرستاد و او را به سپاه و لشکرهای غیبی خود که شما آنان را ندیدید مدد فرمود و ندای کافران را پست گردانید و ندای خداست که مقام بلند دارد، و خدا را کمال قدرت و دانایی است. (۴۰)