سوره نساء بخش دوم: آیات مربوط به ارث و مهر زنان و رفتار نیک با آنان

سوره نساء ۹۲ امین سوره  برحسب تاریخ نزول

بنام خداوند بخشنده مهربان

سفارش و قوانین  تقسیم ارث

خداوند به شما در باره فرزندانتان سفارش مى ‏کند سهم پسر چون سهم دو دختر است و اگر  دختراز دو تن بیشتر باشند سهم آنان دو سوم ماترک است و اگر  یکى باشد نیمى از میراث از آن اوست و براى هر یک از پدر و مادر وى یک ششم از ماترک است این در صورتى است که فرزندى داشته باشد ولى اگر فرزندى نداشته باشد و [تنها] پدر و مادرش از او ارث برند ،کبراى مادرش یک سوم است  و اگر او برادرانى داشته باشد مادرش یک ششم مى ‏برد . 

البته همه اینها پس از وصیتی صورت می گیرد که متوفی کرده  یا پرداخت قرضی که باید استثناء شود!  چون  شما  آگاهی ندارید پدران و فرزندانتان کدام یک براى شما سودمندترند و این فریضه ای از جانب خدااست زیرا خداوند داناى حکیم است (۱۱)

:وصیت شخص متوفی طبق آیه فوق مقدم است. یعنی اگر شخص متوفی وصیت کرده دختر و پسر یکسان سهم ببرند سهم دختر و پسر مساوی خواهد بود.می توان از آیه فوق این استنباط را کرد که این فقط نوعی سفارش از سوی خداوند است و اجباری در انجام آن نیست.

سهم ارث زن و مرد از یکدیگر

سهم ارث شما مردان از تَرَکه زنانتان نصف است در صورتی که آن‌ها را فرزند نباشد و اگر فرزند باشد برای شما ربع خواهد بود، پس از خارج کردن حق وصیت و بدهی که به دارایی آن‌ها تعلق گرفته است.

 و سهم ارث زنان ربع ترکه شما مردان است اگر دارای فرزند نباشید، و چنانچه فرزند داشته باشید هشت یک خواهد بود از ترکه شما، پس از اداء حقّ وصیت و بدهی شما. و اگر مردی یا زنی بمیرد که وارثش کلاله او باشند (یعنی پدر و مادر و فرزند نداشته باشد) و یک برادر و یا خواهر (امّی) داشته باشد در این فرض سهم ارث هر یک نفر از آن‌ها یک سُدس خواهد بود و اگر بیش از یک نفر باشد همه آن‌ها ثلث ترکه را به اشتراک ارث برند، بعد از خارج کردن بدهی و حقّ وصیت میت در صورتی که وصیت یا بدهی زیان‏‌آور نباشد. این حکمی است که خدا سفارش فرموده، و خدا (به همه احوال بندگان) دانا و (به هر چه ناروا کنند) بردبار است. (۱۲)

باز هم مشاهده می شود که وصیت متوفی  و اگر بدهی دارد مقدم بر همه چیز است.

این‌ها حدود الهی است، و هر کس پیرو امر خدا و رسول اوست او را به بهشت‌هایی درآورد که در زیر درختانش نهرها جاری است و آن‌جا منزل ابدی مطیعان خواهد بود، این است سعادت و فیروزی عظیم. (۱۳)

و هر که نافرمانی خدا و رسول او کند و تجاوز از حدود و احکام الهی نماید او را به آتش درافکند که همیشه در آن است و همواره در عذاب خواری خواهد بود. (۱۴)

اگر زنان کار ناشایست انجام دهند

زنانی از  شما که عمل ناشایسته کنند چهار شاهد مسلمان بر آن‌ها بخواهید، چنانچه شهادت دادند آن زنان را در خانه نگه دارید تا عمرشان به پایان رسد یا خدا برای آن‌ها راهی پدیدار گرداند. (۱۵)

زنان و مردان مسلمان که کار ناشایسته کرده اند توبه کنند بخشیده می شوند

و هر کس از شما  عمل ناشایست مرتکب شود، چه زن و چه مرد، آنان را مورد سرزنش سخت قرار دهید ، چنانچه توبه کردند و به کار شایسته پرداختند متعرض آن‌ها نشوید، که خدا توبه‏‌پذیر و مهربان است. (۱۶)

گناه از روی نادانی

محققاً خدا توبه‌ی آن‌هایی را می‏‌پذیرد که عمل ناشایسته را از روی نادانی مرتکب شوند و پس از آن به زودی توبه کنند، البته خدا آن‌ها را می‏‌بخشد و خدا دانا و آگاه است. (۱۷)

توبه دم مرگ و مردن مورد قبول نیست، نه از گناهکار و نه از کافر!

و کسانی که به اعمال زشت اشتغال ورزند تا آن گاه که یکی‌شان مشاهده مرگ کند در آن ساعت پشیمان شود و گوید: اکنون توبه کردم، توبه چنین کسی پذیرفته نخواهد شد، و آنان که به حال کفر بمیرند ، بر اینان عذابی دردناک مهیا ساختیم. (۱۸)

به زنان سخت نگیرید ، بهانه جویی مکنید، مهر آنان را بزور مگیرید با آنان به انصاف رفتار کنید!

ای اهل ایمان، برای شما حلال نیست که زنان را به اکراه و جبر به میراث گیرید ، و بر آنان سخت‏گیری و بهانه‏‌جویی مکنید که قسمتی از آن‌چه مهر آن‌ها کرده‏‌اید به جور بگیرید، مگر آن‌که عمل زشتی از آن‌ها آشکار شود. و در زندگانی به آن‌ها به انصاف رفتار نمایید، و چنانچه دلپسند شما نباشند  چه بسا چیزها ناپسند شماست و حال آن‌که خدا در آن خیر بسیار مقدّر فرماید. (۱۹)

حتی اگر مهریه زن بالاست در زمان طلاق باید همه مهریه پرداخت شود

و اگر خواستید زنی را رها کرده و زنی دیگر اختیار نمایید و مال بسیار مهر او کرده‏‌اید نباید چیزی از مهر او بازگیرید، آیا به وسیله تهمت زدن به زن و گناهی آشکار مهر او را می‏گیرید؟! (۲۰)