سوره شعراء : قوم نابود شده ثمود در عربستان

سوره شعراء چهل و هفتمین سوره بر حسب نزول
محل نزول شهر مکه
قوم نابود شده ثمود

آیات ۱۴۱ الی ۱۵۹

قوم ثمود نیز رسولان خدا را تکذیب کردند. (۱۴۱)
هنگامی که مهربان برادرشان صالح به آن‌ها گفت: آیا متّقی و خدا ترس نمی‏شوید؟ (۱۴۲)
 من برای شما پیغمبری بسیار امین (و خیر خواه) هستم. (۱۴۳)
پس از خدا بترسید و راه طاعت من پیش گیرید. (۱۴۴)
 و من اجری از شما برای رسالت نمی‏خواهم و چشم پاداش جز به خدای عالم ندارم. (۱۴۵)
 آیا (تصور می کنید که تا ابد) ایمن از مرگ در این ناز و نعمت دنیا خواهید ماند؟ (۱۴۶)
گمان دارید) در این باغ‌های باصفا و چشمه های آب گوارا، (۱۴۷)
 و مزارع و کشتزار و نخل و آن شکوفه های لطیف و زیبایش (همیشه زندهاید)؟ (۱۴۸)
  خیال می‏کنید دائم در این عماراتی که در کوهستان (و ییلاقات) با کمال دقت بنا کرده اید به آسایش تعیش می کنید؟ (۱۴۹)
پس از خدا بترسید و راه اطاعت من پیش گیرید. (۱۵۰)
و از رفتار رؤسای مسرف و ستمگر پیروی نکنید. (۱۵۱)
که آن مردم در زمین همه گونه فساد می‏کنند و هیچ‌گونه به اصلاح (حال خلق) نمی‏پردازند. (۱۵۲)

برروی آدرس  زیر کلیک نموده ویا کپی پیست نمایید تا فیلم مستند و گزارش مربوطه را از بقایای این مکان نابود شده ملاحظه نمایید،

 https://m.youtube.com/watch?v=wzzjdSbN3_0

 گزارش مستتد از مداین صالح محل زندگی قوم ثمود

گزارش دایره المعارف بر یتانیا

Thamūd

ancient Arabian tribe

WRITTEN BY

The Editors of Encyclopaedia Britannica

Encyclopaedia Britannica's editors oversee subject areas in which they have extensive knowledge, whether from years of experience gained by working on that content or via study for an advanced degree....

See Article History

Thamūd, in ancient Arabia, tribe or group of tribes that seem to have been prominent from about the 4th century BC to the first half of the 7th century AD. Although the Thamūd probably originated in southern Arabia, a large group apparently moved northward at an early date, traditionally settling on the slopes of Mount Athlab. Recent archaeological work has revealed numerous Thamūdic rock writings and pictures not only on Mount Athlab but also throughout central Arabia.

ancient Thamud houseAncient Thamud house carved in a mountain, Saudi Arabia.Shihab20

بقیه آیات
قوم صالح گفتند: به یقین تو را سحر کردهاند (که دعوی نبوت می‏کنی ). (۱۵۳)
 (و گرنه) تو هم مثل ما بشری بیش نیستی، اگر راست می گویی معجزی بیاور. (۱۵۴)
 صالح گفت: این ناقه (معجزه من) است، آب نهر را روزی ناقه بنوشد و روزی شما بنوشید. (۱۵۵)
و هرگز سوء قصدی بر ناقه مکنید که به عذاب روزی بزرگ و سخت گرفتار خواهید شد. (۱۵۶)
قوم صالح ناقه را پی کردند، سپس از کار خود پشیمان شدند. (۱۵۷)
آن‌گاه عذاب موعود آنان را درگرفت (و هلاک گردیدند). همانا در هلاک این قوم آیت عبرتی (برای دیگران) بود، و اکثر آن‌ها ایمان نیاوردند. (۱۵۸)
و همانا خدای تو بسیار مقتدر و مهربان است. (۱۵۹)

شرح
ثَمود  قومی از مردمان شبه جزیره عربستان  بودند که در هزاره قبل از میلاد تا زمان بعثت حضرت محمد(ص) در عربستان زندگی می‌کردند. برخی تاریخ‌دانان خاستگاه مردم ثمود را جنوب شبه جزیره عربستان دانسته اتد ولی روایت‌های سنتی عربی حکایت از آن دارند که ثمودی‌ها به سوی شمال کوچیده و در دامنه‌های کوه اثلب در نزدیکی مداین صالح (حجر) نشیمن گزیدند.
اخیرا سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های بسیاری از ثمودیان در کوه اَثلَب و دیگر نقاط شبه جزیره عربستان یافت شده‌است.
در داستان‌های قرآن گفته شده که قوم ثمود به وسیله عذاب الهی از میان رفته‌است.(قرآن وقتی این مطالب را در صدر اسلام بیان می کرد نه کسی می دانست مدائن صالح و مسکن قوم ثمود کجاست و نه می دانستند چه بر سر آنها امده است.)

کتیبه سارگون

کتیبه سارگون دوم، پادشاه آشور، که در ۷۱۵ پیش از میلاد تهیه شده برای نخستین بار از این قوم نام برده (که این مطلب پس از خواندن کتیبه های قدیمی در یک صد و پنجاه سال اخیر معلوم شده ) و آن‌ها را در میان مردمان شرق و مرکز شبه جزیره عربستان برمی شمارد که تحت فرمانبری آشوریان بوده‌اند. این قوم از مدت‌ها پیشتر در آن سرزمین می زیسته‌اند.
آنان قومی بزرگ بودند ولی علی‌رغم عمر درازی که در تاریخ داشتند ، هرگز نتوانستند دولت قدرتمندی به وجود آورند و پیوسته به صورت قوم‌های پراکنده یا احیاناً شهرنشین روزگار می‌گذراندند تا سرانجام نابود شدند، یا در دیگر اقوام آمیخته و نامشان از یادها برفت.
تمدن ثمودی تحت تأثیر مستقیم نبطیان بود، چنان که پنداری ایشان چیزی عمده از خود نداشتند. خط و زبان نبطی در میان ثمودیان رواج داشت که حتی پس از انقراض آنان باز ثمودیان برخی آثار خود را به آن خط و زبان تهیه می‌کردند. مثلاً نوشته‌های معبد رَوَافه که حدود یک قرن پس از میلاد توسط ثمود بنا شد به دو زبان نبطی و یونانی است .

منابع اسلامی
"قوم ثمود در سرزمین «الحجر» در نزدیکی وادی القری که میان حجاز و شام است زندگی می‌کردند.
بخاری و مسلم به نقل از عبدالله بن عمر روایت کرده‌اند که او گفت: آنگاه که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله گروهی از مسلمانان را در سرزمین تبوک فرود آورد، آنان را به منطقه «الحجر» برد تا خانه‌های (سنگی) ثمودیان را نشانشان دهد. همراهان پیامبر صلی الله علیه و آله از چاه‌های آبی که قوم ثمود در گذشته‌های دور از آنها می‌نوشیدند، خود را سیراب کردند و از همان آب (برای پختن نان) خمیر فراهم ساختند و دیگ و پایه برپا کردند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله تا متوجه شد که چنین کردند، فرمان داد که آب درون دیگ‌ها را به روی زمین بریزند و خمیر را نیز خوراک شتران کنند. سپس به راه خود ادامه می‌دادند تا این که رسول خدا صلی الله علیه و آله آنان را به نزدیک همان چشمه یا چاه آبی رساند که ناقه صالح از آب آن می‌نوشید. در این هنگام پیامبر، همراهانش را از وارد شدن به اقامتگاه قومی که به عذاب و قهر الهی گرفتار آمدند، بازداشت و فرمود: بیم آن دارم که شما نیز مانند آنان گرفتار (عذاب الهی) شوید؛ پس به اقامتگاه آنان درنیایید».

این گزارش عبدالله بن عمر - که حدیث شناسان آن را از جمله روایات صحیح دانسته‌اند - دو مشخصه و ویژگی سکونتگاه ثمودیان را روشن می‌سازد: یکی این که محل اقامت آنان همان سرزمین «الحجر» است و در قرآن نیز آمده است. دیگر آن که حدود جغرافیایی سرزمین «الحجر» در میانه راه مدینه و تبوک قرار دارد. همچنین در این گزارش مشخص شده است آبی که ناقه صالح علیه السلام از آن می‌نوشید، در طول سالیان دراز هرگز خشک نشد و حتی در عصر پیامبر نیز دارای آب بوده که ایشان به همراهانش اجازه داده است تنها از آب آن بنوشند و استفاده دیگری نبرند.

علامه شعرانی دانشمند نابغه  نیز در کتاب نثر طوبی می گوید:

...در نزدیک مدینه در راه شام محلی است که آن را مدائن صالح گویند نزدیک وادی القری به فاصله یک روز راه و از خیبر تا وادی القری به اندازه فاصله مدینه است تا خیبر در عرض شمالی 27 درجه و نیم تقریباً... و جرجی زیدان در کتاب العرب قبل الاسلام تصویر بنائی آورده است به نام قصر البنت و در سفر نامه حج خدیو مصر عباس حلمی به مکه معظمه هم این تصویر آمده است و در آنجا گویند خدیو یکی از مستشرقان فرنگی را فرستاد تا آثار و خطوط آن ابنیه را به دقت تامل کند و به خط و زبان عربی ترجمه نماید او رفت چیز مهم نیافت.
در قرآن اشاره به این هست که عرب مساکن آنها را می شناختند «وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَدْ تَبَیَّنَ لَکُمْ مِنْ مَسَاکِنِهِمْ» (سوره عنکبوت/آیه38). جرجی زیدان بعض نوشته های انجا را به خط آرامی نقل کرده است و ترجمه آن را آورده ودر باره وقف مقبره است بر واقف و اولاد و کسان او ولعن آنکه وقف را تغییر دهد. اما بر حسب تقریر وی این کتابت بسیار قدیم نیست بلکه مقارن میلاد حضرت مسیح یا پس از آن است و نیز به اتفاق نسابین عرب عاد و ثمود و طسم و جدیس از عرب عاربه هستند که اصل زبان عربی از آنها گرفته شده و دیگران عرب مستعربه که زبان عربی را از اینها آموختند مانند فرزندان حضرت اسماعیل و عرب حجاز.[۵]

قوم ثمود در قرآن
نام ثمود 26 بار در قرآن آمده است. این قوم مردمی بت‌پرست و جانشیان قوم عاد بوده‌اند:«وَاذْکُرُوا إِذْ جَعَلَکُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ عَادٍ وَبَوَّأَکُمْ فِی الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُیُوتًا»؛  و به خاطر بیاورید که شما را جانشینان قوم عاد قرار داد و در زمین مستقر ساخت که در دشتهایش مقرها برای خود بنا ‌کنید و در کوهها برای خود خانه‌ها می‌تراشید.

دوبار نیز با عنوان «قوم صالح» و «اصحاب الحجر» از قوم ثمود یاد شده است. به اعتقاد شمارى ازمفسران، عنوان «پیشینیان» (الاولین) در برخى آیات به قوم ثمود نیز اشاره دارد. البته یادکرد ثمود به عنوان یکى از مصادیق اقوام نخستین، از سیاق آیه 59 اسراء/17 به روشنى دریافت مى شود. این معنا مؤید روایى نیز دارد؛ بر اساس روایتى از رسول خدا صلى الله علیه و آله کشنده ناقه صالح علیه السلام ، «أشقى الأولین» یعنى شقى ترین فرد پیشینیان خوانده شده است. این روایت ذیل آیه 12 شمس/91 مورد توجه مفسران قرار گرفته است.

ح.ف