سوره فتح(بخش پایانی):علت نجات مکه و عدم جنگ و خونریزی در زمان فتح آن...سیمای پیامبر و یارانش

سوره فتح  ۱۱۲  امین سوره بر حسب تاریخ نزول(بخش پایانی)

بنام خداوند بخشنده مهربان

و ملک آسمانها و زمین همه خاصّ خداست، او هر که را بخواهد می‌بخشد و هر که را بخواهد عذاب می‌کند و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (۱۴)

کسانی که باز نهاده شدند و همراهی با شما ننمودند باز چون برای گرفتن غنایم حرکت کنید خواهند گفت: بگذارید تا ما هم از شما تبعیت کنیم . غرضشان این است که سخن خدا را تغییر دهند. بگو: شما به حقیقت هرگز ما را پیروی نمی‌کنید، خدا از این پیش درباره شما چنین خبر داده. باز  خواهند گفت: (چنین نیست) بلکه شما با ما حسد می‌ورزید. بلکه ایشان جز عدّه قلیلی همه جاهل و نادانند. (۱۵)

با اعرابی که  باز نهاده شدند بگو:  به زودی برای جنگ با قومی شجاع و نیرومند دعوت می‌شوید که با آنها یا جنگ و مبارزه می کنید یا آنکه مسلمان می  شوند. اگر اطاعت کردید خدا به شما اجر نیکو خواهد داد و اگر نافرمانی کنید چنانکه از این پیش مخالفت کردید خدا شما را به عذابی دردناک معذّب خواهد کرد. (۱۶)

حکم نابینا، بیمار و لنگ در زمان جنگ

برای شخص نابینا و لنگ و مریض  حرج و گناهی نیست، و هر که خدا و رسول او را فرمان برد او را به باغهای بهشتی داخل کند که زیر درختانش نهرها جاری است و هر که مخالفت کند او را به عذابی دردناک معذّب نماید. (۱۷)

خدا از مؤمنانی که زیر درخت با تو بیعت کردند به حقیقت خشنود گشت و از وفا و خلوص قلبی آنها آگاه بود که وقار و اطمینان کامل بر ایشان نازل فرمود و به فتحی نزدیک (که فتح خیبر بود) پاداش داد. (۱۸)

و به غنیمتهای فراوان که  گرفتند موفق داشت، و خدا مقتدر و داناست. (۱۹)

خدا به شما وعده گرفتن غنیمتهای بسیار داده که این  را برای شما تعجیل در انجام آن نمود و دست مردم (کافر) را از سر شما کوتاه کرد  تا  آیت و دلیلی برای  اهل ایمان باشد و خدا شما را به راه راست هدایت فرماید. (۲۰)

و خدا به شما باز وعده غنیمتهای دیگری فرموده که هنوز بر آن قادر نیستید و علم خدا محیط بر آن است و خدا بر هر چیز تواناست. (۲۱)

و اگر کافران با شما مسلمین به جنگ برخیزند از قتال شما پشت گردانیده و فرار کنند و دیگر هیچ ناصر و یاوری برای خود نیابند. (۲۲)

سنّت الهی بر این بوده و ابدا در سنّت خدا تغییری نخواهی یافت. (۲۳)

و او خدایی است که دست کفّار را از سر شما و دست شما را از سر آنان  و انهم در  زمین مکّه پس از فیروزیتان  کوتاه کرد  و خدا به هر چه می‌کنید بیناست. (۲۴)

علت عدم خونریزی و جنگ در زمان فتح مکه

هم آنان بودند که کافر شدند و راه مسجد الحرام را بر شما بستند و قربانی شما را از رسیدن به محل خود (مکّه) منع کردند. و اگر مردان مؤمن و زنان مؤمنه‌ای که شما اکنون نمی‌شناسید  وجود نداشتند که اگر حمله کنید آنها را ندانسته پامال هلاک می‌سازید پس دیه و غرامت خون آن مؤمنان به گردن شما می‌ماند تا خدا هر که را بخواهد در رحمت خود داخل گرداند (و به نور اسلام هدایت کند). اگر (عناصر کفر و ایمان) از یکدیگر جدا بودند همانا کسانی از آنان را که کافرند به عذابی دردناک معذّب می‌ساختیم. (۲۵)

آن گاه که کافران در دلها ناموس و حمیّت، آن هم حمیّت جاهلیّت پروردند (که نگذاشتند در عهدنامه صلح حدیبیّه کلمه بسم اللّه و رسول اللّه بنویسند و مؤمنان را بر سر حمیّت و غیرت ایمانی آوردند) پس خدا وقار و اطمینان خاطر بر رسول خود و بر مؤمنان نازل کرد و آنان را با کلمه  تقوا ملازم کرد که آنها سزاوارتر بر این مقام بودند و اهلیّت آن داشتند و خدا به همه امور عالم داناست. (۲۶)

رویایی که به حقیقت پیوست

البته خدا صدق و حقیقت خواب رسولش را آشکار و محقق ساخت که در عالم رؤیا دید شما مؤمنان به خواست خدا البته به مسجد الحرام با دل ایمن وارد شوید و سرها بتراشید و اعمال تقصیر بی ترس و هراس به جای آرید، و خدا آنچه را (از مصالح صلح حدیبیه) شما نمی‌دانستید می‌دانست و قبل از آن (که فتح مکه کنید) فتح نزدیک (حدیبیّه و خیبر) را مقرر داشت. (۲۷)

او خدایی است که رسول خود را با هدایت (قرآن) و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان دنیا غالب گرداند و (بر حقیقت این سخن) گواهی خدا کافی است. (۲۸)

سیمای پیامبر ویارانش

محمد فرستاده خداست و یاران و همراهانش بر کافران بسیار قویدل و سخت و با یکدیگر بسیار مشفق و مهربانند، آنان را در حال رکوع و سجود نماز بسیار بنگری که فضل و رحمت خدا و خشنودی او را می‌طلبند، بر رخسارشان از اثر سجده نشانه‌های نورانیّت پدیدار است. این وصف حال آنها در کتاب تورات و انجیل مکتوب است که (مثل حال آن رسول) به دانه‌ای ماند که چون نخست سر از خاک برآورد جوانه و شاخه‌ای نازک و ضعیف باشد بعد از آن قوّت یابد تا آنکه ستبر و قوی گردد و بر ساق خود راست و محکم بایستد که دهقانان را (در تماشای خود) حیران کند (همچنین محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم و اصحابش از ضعف به قوّت رسند) تا کافران عالم را (از قدرت و قوّت خود) به خشم آرند. خدا وعده فرموده که هر کس از آنها ثابت ایمان و نیکوکار شود گناهانش ببخشد و اجر عظیم عطا کند. (۲۹)