سوره انفال: بخش چهارم: دشمن و صلح، پیامبران بر ای صلح آمده اند نه کشتار و اسیر گرفتن، مهاجرین و انصار

سوره انفال ۸۸ امین سوره برحسب تاریخ نزول

مطالبی که نخستین بار توسط قرآن مطرح شدند

اگر دشمنان به صلح تمایل داشتند

و اگر دشمنان به صلح و مسالمت تمایل داشتند تو نیز مایل به صلح باش و کار خود به خدا واگذار که خدا شنوا و داناست. (۶۱)

و اگر دشمنان به فکر فریب دادن تو باشند البته خدا تو را کفایت خواهد کرد، اوست که به نصرت خود و یاری مؤمنان تو را مؤید و منصور گردانید. (۶۲)

و الفت داد دل‌های مؤمنان را، دل‌هایی که اگر تو با تمام ثروت روی زمین می‏خواستی میان آن‌ها الفت دهی نتوانستی، لیکن خدا تألیف قلوب آن‌ها کرد که او مقتدر و داناست. (۶۳)

ای رسول، خدا تو را کفایت است و مؤمنانی که پیروان تواند. (۶۴)

ای رسول، مؤمنان را بر جنگ ترغیب کن که اگر بیست نفر از شما صبور و پایدار باشند بر دویست نفر غالب خواهند شد و اگر صد نفر بوده بر هزار نفر از کافران غلبه خواهند کرد، زیرا آن‌ها گروهی بی‏دانشند. (۶۵)

اکنون خدا بر شما تخفیف داد و معلوم کرد که در شما ضعف  راه یافته، پس اگر صد نفر از شما صبور و پایدار باشند بر دویست نفر و اگر هزار، بر دو هزار آنان به اذن خدا غالب خواهند شد، و خدا با صابران است. (۶۶)

هیچ پیامبرای برای اسیر گرفتن و کشتار نیامده است

هیچ پیامبرى را سزاوار نیست که اسیرانى بگیرد تا در زمین به طور کامل از آنان کشتار کند شما متاع دنیا را مى‏ خواهید و خدا آخرت را مى‏ خواهد و خدا شکست‏ ناپذیر حکیم است (۶۷)

تهدید خداوند به مسلمانان

اگر نبود حکم سابق از خدا همانا در آنچه (از آن اسیران) گرفتید به شما عذاب سخت رسیده بود. (۶۸)

پس اکنون از هر چه غنیمت گرفتید بخورید حلال و گوارای شما باد، و خداترس و پرهیزکار باشید، که خدا آمرزنده و مهربان است. (۶۹)

دلجویی از اسیران

ای رسول، به اسیرانی که در دست شما مسلمین‏ اند بگو که اگر خدا در دل شما خیر و هدایتی مشاهده کند  در مقابل آن‌چه از شما گرفته شده بهتر از آن را عطا می‏کند و از گناهان شما می‏گذرد که خدا آمرزنده و مهربان است. (۷۰)

و اگر قصد خیانت با تو دارند پیش از این با خدا هم خیانت کردند و خدا (تو را) بر آن‌ها تمکین و تسلط داد و خدا دانا و درستکار است. (۷۱)

تفاوت آنان که هجرت کردند و آنان که نکردند

آنان که به خدا ایمان آوردند و از وطن خود هجرت نمودند و در راه خدا با مال و جانشان کوشش و فداکاری کردند (یعنی مهاجرین مکه) و هم آنان که (به مهاجرین) منزل دادند و یاری کردند (یعنی انصار مدینه) آن‌ها دوستدار و مددکار یکدیگرند و آن‌هایی که ایمان آورده‏ اند لیکن مهاجرت نکرده ‏اند هرگز شما دوستدار و طرفدار آن‌ها نباشید تا وقتی که هجرت گزینند، ولی اگر از شما در کار دین و پیشرفت اسلام مدد خواستند بر شماست که آن‌ها را یاری کنید مگر آن‌که با قومی که با شما عهد و پیمان (مسالمت) بسته‌اند به خصومت برخیزند. و خدا به هر چه می‏کنید بیناست. (۷۲)

آنان که کافر شدند نیز دوستدار و مددکار یکدیگرند و شما مسلمین اگر آن را بکار نبندید(دستورات آیه فوقرا) همانا فتنه و فسادی بزرگ روی زمین رخ خواهد داد. (۷۳)

مهاجرین و انصار

و آنان که ایمان آوردند و هجرت گزیدند و در راه خدا کوشش و جانفشانی کردند و هم آنان که  منزل دادند و یاری کردند آن‌ها به حقیقت اهل ایمانند و هم آمرزش خدا و روزی نیکوی بهشتی مخصوص آن‌هاست. (۷۴)

و آنان که بعد از شما ایمان آوردند و هجرت گزیدند و به اتفاق شما جهاد کردند آن‌ها نیز از شما مؤمنان هستند، و ارث مراتب خویشاوندان در کتاب خدا بعضی بر بعض دیگر مقدم شده [یعنی قانون ارث بردن برادران دینی از یکدیگر، نسخ شده است. (م)]، که خدا به هر چیز داناست. (۷۵)